Jenchieh Hung | Photo: Ketsiree Wongwan สนทนากับ เจอร์รี่ หง สถาปนิกผู้ร่วมก่อตั้ง HAS design and research ถึงมุมมองด้านการทำงานค้นคว้าวิจัยในการออกแบบโปรเจกต์ที่ผ่านมา และคำแนะนำต่อแนวทางการทำงานของสถาปนิกรุ่นเยาว์ในประเทศไทย
TEXT: CHIWIN LAOKETKIT
PHOTO CREDIT AS NOTED
(For English, press here)
หากเปรียบชีวิตคนเป็นการเดินทาง บนถนนสายหนึ่งได้พัดพาให้สถาปนิกรุ่นใหม่ท่านนี้ผ่านวันและคืน ในฐานะผู้จัดการโครงการกับสถาปนิกชื่อดังของยุคอย่าง Kengo Kuma จนสามารถก่อร่างสร้างลายมือในอาชีพสถาปนิก เจอร์รี่ หง มีความฝันอยากเปลี่ยนแปลงวงการสถาปัตยกรรม จึงออกเดินทางค้นคว้า พร้อมกับพกพาความหลงใหล ความสนใจในภูมิหลังและความเป็นไปของสถาปัตยกรรมในเอเชีย
(ซ้ายไปขวา) เจอร์รี่ หง และ กุลธิดา ทรงกิตติภักดี ตำแหน่งประธานจัดนิทรรศการและภัณฑารักษ์หลักของสมาคมสถาปนิกสยามในพระบรมราชูปถัมภ์ | Photo: ASA
เมื่อวันเวลาผ่านไป เขาได้ก่อตั้ง HAS design and research ร่วมกับกุลธิดา ทรงกิตติภักดี ทำงานออกแบบทั้งในประเทศไทยและประเทศจีน เราเคยรู้จักเจอร์รี่ในบทบาทศาสตราจารย์รับเชิญของมหาวิทยาลัยถงจี้ สถาปนิกที่ตั้งคำถามอย่างน่าสนใจต่อสถาปัตยกรรม และคิวเรเตอร์นิทรรศการในเทศกาลการออกแบบที่สำคัญ
เจอร์รี่ หง ในบทบาทศาสตราจารย์รับเชิญของมหาวิทยาลัยถงจี้ | Photo: Hung And Songkittipakdee Laboratory (HAS Lab)
กุลธิดา ทรงกิตติภักดี, ชนะ สัมพลัง และเจอร์รี่ หง ในนิทรรศการ Infinity Ground Architecture Exhibition ณ หอศิลปวัฒนธรรมแห่งกรุงเทพมหานคร (BACC) | Photo: ASA
เจอร์รี่ หง ประธานจัดนิทรรศการและภัณฑารักษ์หลักของสมาคมสถาปนิกสยามในพระบรมราชูปถัมภ์สำหรับนิทรรศการสถาปัตยกรรมร่วมสมัยแห่งเอเชีย | Photo: ASA
ในครั้งนี้ art4d มีโอกาสได้สนทนาถึงมุมมองด้านการทำงานค้นคว้าวิจัยในการออกแบบโปรเจกต์ที่ผ่านมา และคำแนะนำต่อแนวทางการทำงานของสถาปนิกรุ่นเยาว์ในประเทศไทย รวมถึงผู้ที่สนใจแนวโน้มและอิทธิพลที่มีต่อสถาปัตยกรรมในเอเชีย
art4d: คุณคิดว่างานออกแบบของ HAS design and research แตกต่างจากบริษัทสถาปนิกแห่งอื่นๆ อย่างไรบ้าง
Jenchieh Hung: เมื่อ 4 ปีก่อนเราได้ตีพิมพ์ผลงานบางส่วนของ HAS design and research เป็นหนังสือชื่อ THE improvised: Phetkasem Artist Studio ที่พูดถึงการ improvise และการค้นคว้าเกี่ยวกับองค์ประกอบต่างๆ ที่ชาวบ้านทำขี้นในหมู่บ้าน ออฟฟิศของเรามักจะพูดถึงคีย์เวิร์ดของสถาปัตยกรรมในเอเชียบ่อยๆ ซึ่งก็กลายมาเป็น 3 คำที่เป็นปรัชญาในการทำงานของเราด้วย
Bangkok Phetkasem Village | Photo: Hung And Songkittipakdee (HAS)
คำที่ 2 คือการผลิต (Manufacture) ซึ่งจริงๆ เป็นคำที่มีความหมายเชิงอุตสาหกรรม แต่เรามองคำนี้ในแง่มุมของมนุษย์และธรรมชาติมากกว่า มนุษย์และธรรมชาติเป็นสองสิ่งที่ช่วยทำให้เมืองมีระบบนิเวศที่ดีได้ ขณะที่ในเมืองมีแต่อาคารคอนกรีต ถ้ามนุษย์ช่วยกันสร้างพื้นที่สีเขียวเพิ่มขึ้น ก็จะทำให้เมืองมีความรู้สึกเป็นมิตรมากขึ้น รวมถึงใกล้เคียงกับระบบนิเวศตามธรรมชาติมากขึ้นด้วย การมีธรรมชาติในเมืองไม่เพียงแต่ทำให้สภาพแวดล้อมที่มนุษย์สร้างขึ้นนั้นมีความหลากหลายและน่าสนใจ แต่ยังส่งเสริมความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์กับโลกอีกด้วย ทั้งนี้ธรรมชาติในมุมมองของเรายังหมายรวมถึงธรรมชาติของผู้คน วัสดุ ไปจนถึงธรรมชาติที่มนุษย์ประดิษฐ์ขึ้นเช่นกัน
Bangkok Floating Canopy | Photo: Hung And Songkittipakdee (HAS)
คำสุดท้ายคือกิ้งก่า (Chameleon) ถ้าเราลองสังเกตถนนบางสายดู ยกตัวอย่างนะ ตอนเช้าถนนสายนั้นอาจจะเป็นตลาด ซึ่งแผงลอยต่างๆ เคลื่อนย้ายได้หมดเลย เรื่องแบบนี้เกิดขึ้นแทบทุกเมืองในเอเชีย เพราะเรามีพื้นที่เชิงพาณิชย์เยอะมาก (ตึกแถว) รวมถึงพวกร้านค้าปลีกต่างๆ พื้นที่สามารถเกิดความเปลี่ยนแปลงระหว่างช่วงกลางวันและกลางคืน เพราะมันมีศักยภาพที่แตกต่างกันทั้งสองช่วงเวลา เหมือนกิ้งก่าที่เปลี่ยนสีไปตามต้นไม้ที่เกาะไปกับสภาพแวดล้อมรอบๆ ผู้คนที่อาศัยอยู่ในเมืองเองก็เป็นแบบนั้น พวกเขาจะสร้างความเปลี่ยนแปลงให้กับเมืองเพื่อความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น
Shenzhen Gangbianfang Village | Photo: Hung And Songkittipakdee (HAS)
4 ปีต่อมาหลังตีพิมพ์หนังสือ เราก็เห็นว่าคำเหล่านี้ยังเชื่อมโยงกับความยั่งยืน การสร้างระบบนิเวศ และความเป็นอยู่ที่ดีให้ผู้คนด้วย นั่นจึงเป็น 3 ปรัชญาของออฟฟิศที่ตั้งคำถามกับแต่ละงานที่เราทำว่า เราจะออกแบบสถาปัตยกรรมที่สมบูรณ์ ยั่งยืน สร้างสมดุลทางนิเวศวิทยา และเอื้อต่อความเป็นอยู่ที่ดีของมนุษย์ภายในป่าคอนกรีตที่สัมพันธ์ไปกับสภาพแวดล้อมในเมืองได้อย่างไร
JH: เป็นคำถามที่ดีนะ ผมไม่เชื่อเรื่องการออกแบบภายในระยะเวลาสั้นๆ คุณสามารถสร้างอาคารที่สมบูรณ์แบบได้ก็จริง แต่สถาปัตยกรรมหนึ่งใช้เวลาสร้างเป็น 10 เป็น 100 ปี โดยปกติสถาปนิกใช้เวลาอย่างมากก็ 1 ปีในการออกแบบ ดังนั้นเป็นเรื่องแน่อยู่แล้วที่จะมีข้อผิดพลาดมากมาย เราถึงได้ทุ่มเทเวลาให้การค้นคว้า เพื่อจะได้มองเห็นชีวิตหรือบริบทจริงๆ ของอาคาร
Architectural design of the Simple Art Museum | Photo: HAS design and research
สมมุติว่าต้องออกแบบพิพิธภัณฑ์ แต่คุณไม่รู้ว่าบริบทของพื้นที่เป็นอย่างไร ไม่มีข้อมูลว่าใครจะเป็นผู้ใช้งานอาคาร เราอยากให้คุณลองมองไปในเมือง ถ้าคุณได้เห็นสภาพแวดล้อมและวิถีชีวิตของผู้คนก็จะเข้าใจมากขึ้นว่า นี่ไง เมืองนี้พร้อมรับกิจกรรม 1 2 3 4 เมืองเป็นสถานที่ที่รวมหลากหลายวัฒนธรรมเอาไว้ การออกแบบพิพิธภัณฑ์นี้อาจจะต้องใหญ่ขึ้น มีฟังก์ชันมากขึ้น ซึ่งก็หมายถึงความยืดหยุ่นในการใช้งานและข้อที่ควรคำนึงถึงที่ตามมาด้วยเหมือนกัน
ผมคิดว่า ‘การสอน’ มีบทบาทสำคัญต่อการสร้างสรรค์งานสถาปัตยกรรม การสอนคนอื่นทำให้เราได้ทบทวนถึงสถาปัตยกรรมอย่างลึกซึ้งขึ้น เราต้องหาเหตุผลว่าเพราะอะไรถึงอยากให้นักศึกษาออกแบบอย่างนั้นอย่างนี้ อย่างที่คุณรู้ ปกติหนึ่งเทอมอาจกินเวลาถึง 4 – 5 เดือน ซึ่งนานกว่าเวลาที่เราใช้คิดโปรเจกต์ธรรมดาๆ สักโปรเจกต์เสียอีก เรามีเวลาไตร่ตรองมากขึ้น ผมจึงคิดว่าการสอนในสตูดิโอมีความสำคัญมากครับ
InJoy Snow Hotel Bangkok | Photo: Panoramic Studio
Forest Villa | Photo: Fangfang Tian
โดยส่วนตัวแล้วผมชอบสถาปัตยกรรมที่เปลี่ยนแปลงไปตามฤดูกาล เรื่องนี้เองก็มีความสำคัญเหมือนกัน ผมเชื่อว่าสถาปัตยกรรมมีชีวิต เขาซ่อนความเป็นไปได้ในการเติบโต มีประสบการณ์และความรู้สึกของตัวเอง ซึ่งสองอย่างหลังเป็นสิ่งที่ลอกเลียนแบบกันไม่ได้ เป้าหมายหลักของเราจึงเป็นการสร้างประสบการณ์และความรู้สึกในสถาปัตยกรรม รูปร่างภายนอกไม่เคยเป็นประเด็นที่เรากังวล เราสนใจว่าจะสร้างสิ่งเหล่านั้นได้อย่างไรมากกว่าสุดท้ายแล้วสถาปัตยกรรมจะออกมาเป็นอย่างไร
JH: HAS design and research มีโครงการที่ชื่อว่า Simple Art Museum ที่เราใช้เวลาออกแบบและก่อสร้างรวมเกือบ 3 ปี การออกแบบที่นี่ค่อนข้างมีเอกลักษณ์เพราะทำเลของอาคารตั้งอยู่นอกเมืองหลักในจีน เราจึงต้องสร้างบริบทใหม่ให้มันเพื่อให้ผู้เข้าชมได้รับประสบการณ์ที่น่าตื่นเต้น ไม่อย่างนั้นระยะห่างเกือบ 10 กิโลเมตรจากตัวเมืองจะกระตุ้นให้ผู้คนอยากมาได้ยากมาก
Simple Art Museum | Photo: Fangfang Tian
Wat Pho Thong Chedi and Garuda Museum | Photo: HAS design and research
Forest Villa | Photo: Fangfang Tian
Forest Villa | Photo: Fangfang Tian
ทำให้นึกถึงโครงการ Ronchamp ที่ออกแบบโดย Le Corbusier หรืออาคารสถาปัตยกรรมใดๆ ที่ออกแบบโดย Louis Kahn และ Mies van der Rohe คุณจะรู้สึกได้ถึงความเป็นกลาง ที่นั่นมีจิตวิญญาณที่แข็งแกร่งมาก คุณสามารถทำให้ตัวเองมีพลัง เมื่อมีพลังคนก็จะอยากจะทำอะไรสักอย่าง พวกเขาจะต้องการทำบางสิ่งบางอย่างที่ทำให้โลกของเราดีขึ้น มีชีวิตที่ดีขึ้นและเมืองที่ดีขึ้น
art4d: คุณได้ประสบการณ์อะไรบ้างจากการเข้าร่วมงาน Guangzhou Design Week 2024 และมีสิ่งที่คาดหวังจากการได้รับรางวัลในครั้งนี้ไหม ?
Jenchieh: เมื่อเข้าร่วมการประกวดรางวัลการออกแบบระดับนานาชาติ สำหรับผมรู้สึกว่ารางวัลนั้นไม่สำคัญแต่สิ่งสำคัญคือ คุณสามารถเห็นคนที่มีความสามารถและพรสวรรค์ในการออกแบบจำนวนมากที่สามารถจุดไฟความกระตือรือร้นให้กับคุณ เราจะเห็นผู้คนมากมาย ทั้งดีไซเนอร์และสถาปนิกที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัวมาก พวกเขามีวิธีการอธิบายผลงานการออกแบบที่มีเอกลักษณ์และเราจะได้รับประสบการณ์จากผู้อื่นมากขึ้นจากสิ่งนี้
เจอร์รี่ หง ขณะหารือรายละเอียดโปรเจกต์ในประเทศต่างๆ | Photo: Hung And Songkittipakdee (HAS)
เจอร์รี่ หง และ กุลธิดา ทรงกิตติภักดี เชื่อว่าสถาปัตยกรรมเป็นวิสัยทัศน์สำหรับอนาคตของชีวิต | Photo: HAS design and research
art4d: หากคุณต้องแนะนำสถาปนิกรุ่นเยาว์ในประเทศไทยเกี่ยวกับการทำงานออกแบบสถาปัตยกรรมในแถบเอเชียและเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ คุณจะแนะนำอะไรบ้าง
JH: จริงๆ แล้ว ผมเรียนรู้มากมายจากการทำงานกับชาวญี่ปุ่นและชาวจีน ในช่วงแรกผมทำงานให้กับบริษัทสถาปนิกชาวญี่ปุ่น Kengo Kuma พวกเขาฉลาดมาก และเข้มงวดมากในเรื่องรายละเอียดของวัสดุและพื้นที่ คนญี่ปุ่นส่วนใหญ่ทำงานตั้งแต่เช้าถึงเที่ยงคืน พวกเขาทำงานหนักเพื่อต้องการเรียนรู้บางสิ่งบางอย่าง และต้องการทำมันให้ดีที่สุด นี่คือสิ่งที่ผมเรียนรู้จากการทำงานที่ประเทศญี่ปุ่น
ขณะเดียวกันสิ่งที่เรียนรู้จากการทำงานในประเทศจีนก็ต่างไป สถาปนิกจีนกระตือรือร้นมาก มีความทะเยอทะยาน และมีแรงขับเคลื่อนสูง ส่วนใหญ่มาจากปักกิ่ง เซี่ยงไฮ้ หรือกวางโจว พวกเขามักจะไปศึกษาต่อต่างประเทศเพื่อเก็บเกี่ยวประสบการณ์ และกลับมาที่จีนพร้อมกับความมุ่งมั่นที่จะมีส่วนช่วยในการพัฒนาประเทศของตน เขาไม่ได้ต้องการเป็นที่หนึ่งแค่ในจีนเท่านั้น แต่ต้องการเป็นที่หนึ่งในระดับโลก พวกเขาขับเคลื่อนด้วยวิสัยทัศน์ที่กว้างไกลซึ่งมุ่งหวังที่จะยกระดับผลงานของตนในเวทีโลก นี่คือสิ่งที่ผมได้เรียนรู้จากชาวจีน: พลังงาน ความทะเยอทะยาน และวิสัยทัศน์ที่กล้าหาญสำหรับอนาคต
ผมรู้สึกเห็นใจสถาปนิกรุ่นใหม่และนักศึกษา เมื่อคุณเห็นว่าเมืองส่วนใหญ่สร้างเสร็จไปประมาณ 90% แล้ว เรายังมีพื้นที่สร้างเพียง 10% เท่านั้นเอง
สุดท้ายนี้ อย่าลืมที่จะผลักดันตัวเองให้เป็นที่สุดในสิ่งหนึ่งสิ่งใด มุ่งมั่นในการฝึกฝนทักษะหนึ่งให้เชี่ยวชาญ และตั้งเป้าที่จะเป็นดีที่สุดของโลกในด้านนั้น หากคุณสามารถยึดหลักการ 3 ข้อนี้ไว้ ข้อแรก ทำให้ดีที่สุด ข้อที่ 2 ตั้งเป้าหมายในวิสัยทัศน์ที่ใหญ่ขึ้น และข้อที่ 3 พยายามทำให้แตกต่าง ผมเชื่อว่าไม่เพียงแต่เส้นทางอาชีพสถาปัตยกรรมของคุณจะเจริญรุ่งเรือง แต่ชีวิตทั้งหมดของคุณจะได้รับความหมายและความสมบูรณ์จากการเดินทางนี้เช่นกัน
(ซ้ายไปขวา) กุลธิดา ทรงกิตติภักดี, เจอร์รี่ หง ผู้ก่อตั้ง HAS design and research | Photo: Ketsiree Wongwan