กลับมาอีกครั้งกับงานเทศกาลศิลปะในอินโดนีเซีย Art Jakarta 2023 ชวนมาเดินชมบรรยากาศของงานเทศกาลที่อัดแน่นด้วยผลงานศิลปะจากแกลเลอรีทั้ง 68 แห่ง ใน 11 ประเทศ

TEXT: NATHATAI TANGCHADAKORN
PHOTO COURTESY OF ART JAKARTA 2023 EXCEPT AS NOTED

(For English, press here)

เทศกาลจัดแสดงงานศิลปะ Art Jakarta ณ กรุงจาการ์ตา ประเทศอินโดนีเซีย ครั้งที่ 13 ในปี 2023 นี้ยังคงความอลังการ แถมเพิ่มเติมด้วยการย้ายที่จัดงานมาที่ JIEXPO หรือ Jakarta International Expo ที่มีขนาดใหญ่กว่าเดิม และมีแกลเลอรีทั้งจากในประเทศและนานาชาติเข้าร่วมถึง 68 แห่ง จากไทย มาเลเซีย เวียดนาม ฟิลิปปินส์ สิงคโปร์ ไต้หวัน จีน ญี่ปุ่น ออสเตรเลีย และรัสเซีย เรียกได้ว่าป้ายสีเหลืองนีออนของปีนี้เรียกแขกได้ไม่น้อยหน้าสีชมพูแสบตาจาก Art Jakarta 2022 เลยสักนิด

สำหรับใครที่ยังไม่คุ้นเคยกับงานศิลปะในอินโดนีเซีย ต้องบอกว่าที่นี่คือที่อยู่ของเหล่าศิลปินและคอลเล็กเตอร์จำนวนมากในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ที่มี art community แลกเปลี่ยนความรู้ระหว่างศิลปินร่วมสมัยรุ่นเล็กใหญ่เป็นหลักแหล่งอยู่ในเมือง Yogyakarta และมี art destination ที่หลากหลายไม่แพ้กันในเมืองหลวงอย่างจาการ์ตา ระหว่างทริปนี้ art4d เองมีโอกาสได้ไปเยี่ยมชมแกลเลอรีรอบๆ ที่พักหลายแห่ง ถือเป็นประเทศที่อยากชวนให้มาสักครั้งหากชอบเสพงานศิลป์ ในปีนี้ Art Jakarta มีไฮไลท์ให้เราตื่นเต้นกันหลายจุด นอกจากผลงานที่แต่ละแกลเลอรียกมาอวดโฉมกันแล้ว ก็มีอินสตอลเลชันสีสันสะดุดตาให้ชมระหว่างเดินเพลินๆ ไปถึงงานที่ต้องอาศัยการตีความ จนอยากหยุดยืนอ่านรายละเอียดเพื่อให้แน่ใจความหมายของมัน

ด้านพาร์ทเนอร์หลักของงานก็ยกขบวนกันมาอย่างจุใจ ทั้ง Julius Baer (Julius Bar), UOB, bibit และอื่นๆ อีกมากมาย ซึ่งไม่ว่าจะประกอบธุรกิจด้านไหน พวกเขาเหล่านี้ก็ดูจะเฟ้นหางานศิลปะที่เหมาะสมกับตัวเองมาจัดแสดงโดยไม่เสียบรรยากาศความ ‘อาร์ต’ ในงานได้ดีทีเดียว อย่าง Treasury แอปทางการเงินในอินโดนีเซียก็ตั้งชื่อผลงานถามความเห็นผู้ชมไปเลยว่า ‘Is “This Artwork” In the Room With Us Right Now?’ หรือแบรนด์รถ MINI ที่เราคุ้นเคยก็นำมอสสเปนมาคลุมรถ สร้างสรรค์ให้เจ้ารถมินิกลายเป็นชิ้นงานคอนเซ็ปต์อาร์ตขนฟูๆ แม้ไม่แน่ใจว่าเราสามารถบรรยายต้นไม้ด้วยคำว่า ‘ขนฟู’ ได้ไหม (ฮา) แต่น้องก็ออกมาน่ารักดี

พูดถึงแกลเลอรีต่างๆ ภายในงานกันบ้าง เริ่มกันที่ประเทศไทยเรา มี 2 แกลเลอรีที่ไปเข้าร่วม ได้แก่ Warin Lab Contemporary กับผลงานชุด Testimonial Objects เครื่องใช้ในชีวิตประจำวันที่ถูกวาดลงบนวัสดุไม้รีไซเคิล โดยศิลปินชาวอินโดนีเซีย Maharani Mancanagara และ Nova Contemporary ที่จัดแสดง perfomance video โดย กวิตา วัฒนะชยังกูร อันกล่าวถึงประเด็นเฟมินิสต์กับบทบาทการใช้แรงงาน และเทคโนโลยี จะเห็นได้ว่าแค่แกลเลอรีจากประเทศไทยก็เลือกใช้สื่อไม่เหมือนกันแล้ว งาน Art Jakarta จึงเป็นแหล่งรวมงานศิลปะแทบทุกรูปแบบ ทั้งภาพเขียนสีน้ำ สีอะคริลิก ลายเส้น คอลลาจ รูปปั้น รูปหล่อ และผลงานสื่อผสมที่หลากหลายที่มีวิธีการที่แปลกใหม่

ชิ้นที่เราชอบเป็นพิเศษคือชุดภาพถ่ายโดย Indra Leonardi ที่เปิดโอกาสให้เพื่อนศิลปินของเขามามีปฏิสัมพันธ์กับรูปถ่าย ซึ่งบางคนก็ละเลงสีอย่างเข้มข้นจนพื้นหลังเดิมหายไปเกือบหมด บางคนเพียงแต่งแต้มลวดลายเล็กๆ ลงไป กระทั่งคนที่วางพลั่วทิ้งไว้ข้างรูปก็มี นอกจากนี้ยังมีผลงานชุด ‘Seri Bungkus Gorengan’ ที่เป็นถุงกระดาษสีขาวดำดีไซน์คุ้นๆ สะดุดตาเรา เมื่อลองกดแปลก็ไม่ผิดความคาดหมายนัก Seri Bungkus Gorengan ถูกกูเกิลทรานสเลตแปลว่า ชุดถุงของทอด (fried food wrap series) นั่นเอง นี่อาจเป็นอีกหนึ่งอย่างที่ช่วยยืนยันได้ว่า ศิลปะและงานออกแบบเป็นภาษาสากลที่สามารถใช้สื่อสารกันได้ทั่วโลก ขอแค่มัน practical กับผู้ใช้งาน

ภาพที่เราเห็นจากจาการ์ตาในครั้งนี้ไม่แตกต่างจากประเทศไทยนัก มีกลุ่มวัยรุ่นที่มาถ่ายรูปชิคๆ กับภาพวาดบนผนัง มีผู้ชมทั่วไปที่มาดูงานศิลปะเพื่อความผ่อนคลาย และมีคอลเล็กเตอร์ที่อยากได้งานที่ถูกใจกลับบ้าน สิ่งที่ต่างออกไปคงเป็นการที่เรายังไม่มีพื้นที่ที่มีศักยภาพมากพอจะรวบรวมงานศิลปะหลายแขนง และช่องทางการเข้าถึงศิลปินจำนวนมากในงานเดียวกัน หรือหากมันสามารถเกิดขึ้นจริงในอนาคต ก็มีอีกคำถามถัดมารออยู่ว่า สังคมไทย (ที่ไม่ใช่แค่คนกลุ่มใดกลุ่มหนึ่ง) คิดอย่างไรกับการจ่ายค่าบัตรราวสามร้อยบาทเพื่อเข้าชมงานศิลปะ?

ศิลปะไม่มีถูกผิด แต่นั่นไม่ได้แปลว่ามันไม่มีโอกาสถูกแก้ไขเพื่อพัฒนา ประโยคนี้ไม่เพียงแต่ใช้ได้กับการสร้างสรรค์ผลงานเท่านั้น แต่รวมถึงการพัฒนาวงการศิลปะไทยให้ก้าวไปข้างหน้าด้วย ซึ่งอาจไม่ใช่เพียงในฐานะซอฟต์พาวเวอร์ของประเทศใดประเทศหนึ่ง แต่เป็นในฐานะภาษาสากล

artjakarta.com