สำรวจภาพยนตร์ Memoria กับเรื่องราวของภูมิทัศน์ที่เป็นดั่งบทกวี การเดินทางของเจสสิก้า เสียงปังในโสตประสาท พร้อมกับอีกการเดินทางที่กำลังดำเนินอยู่โดยมีตัวเอกคือ เจ้ย อภิชาติพงศ์
TEXT: PRATARN TEERATADA
PHOTO COURTESY OF MEMORIA
(For English, press here)
Soft power ที่รัฐบาลพูดถึงบ่อยๆ น่าจะคนละความหมายกับสิ่งที่ เจ้ย อภิชาติพงศ์ วีระเศรษฐกุล เพียรสร้างมาตลอด 20 ปีจนมีสถานะเป็นหนึ่งในผู้กำกับที่โลกภาพยนตร์ยกย่องอย่างสูงในทุกวันนี้ จากดอกฟ้าในมือมาร สุดเสน่หา สัตว์ประหลาด ลุงบุญมีระลึกชาติ แสงศตวรรษ รักที่ขอนแก่น และล่าสุด Memoria ล้วนเป็นหนังที่สร้างให้คนรักหนังดู มากกว่าจะวางเป้าหมายเชิงพาณิชย์เป็นหลัก องค์ประกอบสำคัญในหนังของเจ้ยจะมีป่าเขาและภูมิทัศน์ทางธรรมชาติ ความธรรมดาสามัญแบบพื้นบ้าน ลิงผี วิญญาณสถิต มนุษย์ต่างดาว ยานอวกาศ ที่ทั้งเหมือนจริงและเหนือจริงอยู่ด้วยกัน ยิ่งบทสนทนาจะเหมือนชาวบ้านคุยกันมากกว่าจะเป็นนักแสดงพูดแบบที่เห็นในหนังส่วนใหญ่ ความขัดแย้งดังกล่าวนี้เองที่เป็นเสน่ห์ในหนังของเจ้ย
Tilda Swinton นักแสดงชื่อดังของโลกได้พบกับเจ้ยเมื่อหลายปีก่อนที่คานส์ เมื่อครั้ง สัตว์ประหลาด ได้รับคัดเลือกไปฉายในเทศกาลในกลุ่มหนังน่าจับตาเป็นพิเศษ หลังจากได้ดูหนังเรื่องสัตว์ประหลาดแล้ว Tilda พบว่าเธอถูกภูมิทัศน์ของหนังดูดเข้าไป (ครึ่งหลังของหนังเป็นป่าแบบเต็มๆ ยาวๆ เห็นต้นไม้ ใบไม้กันแทบจะทุกต้นทุกใบ) จนตัวเธอตั้งใจว่าจะร่วมงานกับผู้กำกับไทยคนนี้ให้ได้สักวันหนึ่ง ตั้งแต่นั้นมา เจ้ย กับ Tilda ติดต่อกันมาตลอดจนกระทั่งตัดสินใจร่วมงานกันใน Memoria โดยคิดว่าน่าจะไปถ่ายประเทศอื่นที่ไม่ใช่ไทยหรือสกอตแลนด์ เพื่อให้ทั้งคู่จะได้ปะทะกับสิ่งแวดล้อมใหม่ๆ
Memoria ถ่ายทำที่ประเทศโคลอมเบีย ใช้ทุนสร้างจากประเทศ ไทย โคลอมเบียและฝรั่งเศสเป็นหลัก หนังเป็นเรื่องราวของเจสสิกา สาวนักเพาะพันธ์กล้วยไม้ชาวสกอต ผู้ได้ยินเสียง ปัง ในหัวตลอดเวลา เจสสิกาเดินทางไปในกรุงโบโกตา เพื่อค้นหาเสียงดังในหัวคืออะไร เส้นทางค้นหาของเธอเริ่มจากเมืองที่มีงานสถาปัตยกรรม brutalist เป็นฉากหลัง ไปสู่ อุโมงค์ ป่าเขา … หนังเล่าเรื่องแบบเนิบช้า มีแอบเล่นกลทาง time และ space ในบางจังหวะ คล้ายเป็นบทกวี หรืองานศิลปะจัดวางในความรู้สึกของเรา ทั้งบทสนทนา องค์ประกอบภาพ เมือง ป่า ภูเขา เมฆ ทำงานร่วมกันอย่างสมบูรณ์แบบ การแสดงของ Tilda ยังคงมาตรฐานสูงคงเส้นคงวา ทำให้เราเชื่อว่าเธอคือเจสสิก้าคนที่โดนเสียง ปัง ในหัวรบกวนและกำลังสับสนกับการผิดที่ผิดทางกับบางเรื่องในชีวิตอยู่จริงๆ หนังยังคงรักษาความโรแมนติกในแบบของเจ้ยเช่นเคย นั่นคือการได้ใส่ใจกับคนรอบข้าง โดยเฉพาะการ “รับฟัง” และ “รู้สึกร่วม”
ในสายตาของคนทั่วไปที่ไม่เคยดูหนังเจ้ยมาก่อน หลายคนอาจจะอดทนดูจนจบไม่ได้ มีเดินออกโรงก่อนหนังจบไปบ้าง (ที่ดูจนจบในใจอาจจะยังแอบคิด “แบบนี้คือสนุกยังไงเหรอ?”) ในสายตาของแฟนหนังเจ้ยอย่างเรา มันเป็นการอัพเลเวล ยิ่งดูยิ่งโดนดูดเข้าไปในหนัง อาจเล่าไม่ถูกแต่รู้สึกได้ มันเป็นหนังสำหรับคนที่บูชาหนังราวกับสิ่งยึดเหนี่ยวคอยนำชีวิตให้ก้าวเดินต่อไปได้
สำหรับเจ้ย Memoria เป็นเหมือนการได้กลับบ้านที่ขอนแก่น เมืองที่เขาเติบโตขึ้นมา เมืองที่ไม่มีอะไรให้เด็กชายเจ้ยทำ ความสุขอย่างหนึ่งที่จำได้คือการได้ดูหนังในโรงได้เห็นโลกและสถานที่ต่างๆ ผ่านจอภาพยนตร์ สำหรับ Tilda Swinton ถ้าจะดู Memoria ให้มีความสุขเธอแนะนำว่าให้ใช้ หัวใจ สายตา และโดยเฉพาะหู ซึ่งคุณน่าจะต้องใช้งานมันอย่างหนักเลยทีเดียว หนังมีกำหนดเข้าฉายในเมืองไทย 3 มีนาคมนี้
