art4d พูดคุยกับ Mark Anderson คณบดีของ Domus Academy บนประเด็นสำคัญคือโรงเรียนดีไซน์ รวมถึงคนธรรมดาคนหนึ่ง จะช่วยกอบกู้เมืองในอนาคตที่เต็มไปด้วยปัญหาซับซ้อนหลากมิติได้อย่างไร
TEXT: PRATCHAYAPOL LERTWICHA
PHOTO COURTESY OF CEA
(For English, press here)
ในปี 2018 สหประชาชาติประเมินตัวเลขไว้ว่า ประชากรกว่า 55% ของโลก หรือกว่า 4.2 พันล้านคน เป็นประชากรที่อาศัยในพื้นที่เมือง และตัวเลขนั้นจะพุ่งไปถึง 68% ในปี 2050
เมื่อประชากรจำนวนมหาศาลใช้ชีวิตในเมือง เมืองก็ต้องเผชิญกับปัญหาและความท้าทายซับซ้อนหลายมิติ เช่นด้านสังคม เศรษฐกิจ สิ่งแวดล้อม หรือเทคโนโลยี โจทย์สำคัญที่ตามมาคือ เราจะร่วมกันพัฒนาเมืองในอนาคตอย่างไร เพื่อให้เมืองน่าอยู่อย่างยั่งยืน
ในงาน Bangkok Design Week 2023 ที่ผ่านมา Mark Anderson คณบดีของ Domus Academy ได้ร่วมแลกเปลี่ยนไอเดียการพัฒนาเมือง ในเลกเชอร์ของเขาที่ชื่อ ‘Envisioning Sustainable Living: Strategies from the European City’ (การจินตนาการถึงวิถีชีวิตที่ยั่งยืน: กลยุทธ์การออกแบบชุมชนเมืองของเมืองในยุโรป) ที่บอกเล่าแนวคิดการพัฒนาเมืองในยุโรปจากเหล่าสถาปนิก รวมไปถึงการโชว์โปรเจ็คต์ผลงานนักศึกษา Domus Academy ที่ร่วมหาคำตอบว่าเมืองจะเดินหน้าไปอย่างไร ด้วยไอเดียที่แตกต่าง และแปลกใหม่ ซึ่งสามารถดูย้อนหลังได้ในเพจ facebook ของ Bangkok Design Week
art4d ถือโอกาสที่ Mark Anderson แวะมาเลกเชอร์ในงาน มาพูดคุยสั้นๆ กับเขาเพิ่มเติมถึงแนวทางการพัฒนาเมืองที่ยั่งยืน พร้อมกับประเด็นสำคัญก็คือโรงเรียนดีไซน์ และคนธรรมดาคนหนึ่ง จะช่วยกอบกู้เมืองในอนาคตได้อย่างไร
Mark Anderson คณบดีของ Domus Academy
art4d: คุณคิดว่าอะไรเป็นปัจจัยที่ส่งผลให้เกิดเมืองที่น่าอยู่ และยั่งยืนบ้าง
Mark Anderson: เวลาเราพูดถึงความยั่งยืนเรามักนึกถึงสิ่งแวดล้อม ซึ่งมันก็เป็นเรื่องสำคัญ แต่ในเวลาเดียวกันเราต้องคิดถึงความยั่งยืนในเรื่องอื่นๆ เช่น สังคม เศรษฐกิจ ควบคู่ไปกับสิ่งแวดล้อม ซึ่งจริงๆ แล้วมันเต็มไปด้วยความซับซ้อน เพราะว่ามันมีปัจจัยซับซ้อนมากเกินกว่าคนหนึ่งคนจะควบคุมได้ ความยั่งยืนเลยเกิดขึ้นได้จากการร่วมมือกันของคนหลายคน ไม่ใช่แค่จากคนใดคนหนึ่ง หรือคนอาชีพใดอาชีพหนึ่ง คนหนึ่งคนอาจจะเป็นตัวจุดประกาย หรือช่วยขับเคลื่อนเมืองไปสู่ความยั่งยืน แต่เราทำมันคนเดียวไม่ได้
และในช่วงเวลาที่เต็มไปด้วยวิกฤติการณ์นี้ เราต้องการวิธีคิดแบบใหม่ที่กล้าหาญ หลุดออกไปจากกรอบเดิมๆ เพราะเราอาจจะต้องเจอกับปัญหาใหม่ๆ ที่ไม่เคยเจอมาก่อน อย่างเช่นโรค COVID-19 ถ้าเราไม่เปลี่ยนวิธีคิด อนาคตก็จะเต็มไปด้วยความมืดมน
art4d: ในเลกเชอร์ของคุณก็มีโปรเจ็คต์นักศึกษาที่พูดถึงความเป็นส่วนตัวในโลกดิจิทัลด้วย สิ่งนี้ดูเป็นปัญหาใหม่ ที่เมืองกำลังเผชิญอยู่เหมือนกัน
MA: สังคมเมืองสมัยใหม่เต็มไปด้วยปัญหาที่เราไม่ได้มองเห็นหรือรับรู้ในทันที เช่น การใช้เทคโนโลยีที่มากเกินไป การเข้ามาของโลกดิจิทัลมีประโยชน์มากก็จริง แต่มันก็มีสิ่งที่ต้องระแวดระวัง เราต้องเรียนรู้ที่ใช้งานเทคโนโลยี ไม่ใช่ปล่อยให้เทคโนโลยีใช้งานเรา และถ้าเราอยากควบคุมเทคโนโลยีได้ เราต้องเสนอและค้นหาทางออกใหม่ๆ ในการอยู่ร่วมกับเทคโนโลยีในเมือง
art4d: เลกเชอร์ของคุณพูดถึงโปรเจ็คต์ที่เกิดขึ้นในยุโรป คุณคิดว่าคนจากพื้นที่อื่นๆ จะนำวิธีการเหล่านี้ไปพลิกแพลงอย่างไรได้บ้าง
MA: ผมคิดว่าสิ่งสำคัญที่เอาไปใช้ได้คือการสร้าง mindset ของแต่ละคน ที่อยากจะให้เกิดการเปลี่ยนแปลง และการเล็งเห็นความสำคัญของการสร้างเมืองที่ยั่งยืน
ในฐานะของการเป็นพลเมืองคนหนึ่ง ผมคิดว่าเราสามารถเริ่มต้นการเปลี่ยนแปลงจากพื้นที่เล็กๆ รอบตัวเราได้ อย่างเช่น เราสามารถเลือกบริโภคผลิตภัณฑ์ที่มีความยั่งยืน เพื่อเป็นการส่งเสียงถึงบริษัทที่ผลิตสินค้า ส่วนดีไซเนอร์มีหน้าที่มากไปกว่านั้นอีก เพราะดีไซเนอร์ต้องเป็นคนจุดประกายการเปลี่ยนแปลง โดยใช้ความสามารถทางวิชาชีพ รวมถึงการร่วมมือกับคนอื่นๆ
art4d: ในฐานะที่คุณเป็นคณบดีของ Domus Academy คุณมองว่าสถาบันการศึกษาอย่าง Domus Academy จะมีส่วนช่วยสร้างเมืองที่น่าอยู่และยั่งยืนได้อย่างไรบ้าง
MA: อย่างที่ผมบอกไปว่า การหาทางออกใหม่ๆ ให้เมือง เราต้องใช้มุมมองที่แตกต่าง Domus Academy เป็นสถาบันด้านดีไซน์ระดับมหาบัณฑิตในเมืองมิลาน ประเทศอิตาลี ที่มีนักเรียนมาจากทั่วโลก โดย 85% ของนักเรียนทั้งหมดเป็นนักเรียนนานาชาติ เราเปิดสอนปริญญาโทใน 4 สาขา รวม 11 คณะ ได้แก่สาขาการออกแบบสถาปัตยกรรม (Interior and Urban Design) สาขาแฟชั่น (Fashion) สาขาออกแบบประสบการณ์ (Experience) และสาขาบริหารธุรกิจ (Business) ทำให้นักเรียนที่เข้ามามีความสามารถที่แตกต่างและมีมุมมองที่หลากหลาย ซึ่งช่วยให้เราได้ไอเดียการแก้ปัญหาร่วมสมัยที่สดใหม่ เรายังส่งเสริมให้นักเรียนจากต่างสาขาวิชาทำโปรเจ็คต์ร่วมกัน เพื่อให้เกิดผลลัพธ์ที่แตกต่างและคาดไม่ถึง
ที่ Domus Academy ยังสนับสนุนให้นักเรียนคิดวิเคราะห์ และตั้งคำถามว่าจะเกิดสถานการณ์อะไรขึ้นในอนาคต ไม่ใช่แค่การออกแบบเพื่อแก้ไขปัญหาเพียงอย่างเดียว แทนที่เราจะตั้งโจทย์ว่า จะออกแบบขวดพลาสติกอย่างไรให้เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม เราตั้งคำถามว่า เราต้องการขวดพลาสติกไปทำไม? จากการเป็นพื้นที่ให้นักเรียนได้ทดลอง ตั้งข้อสมมติฐาน อย่างอิสระ เราเลยเป็นส่วนหนึ่งของการหาทางออกใหม่ๆ ให้กับเมือง
