สัมผัสเสน่ห์ของภาพถ่ายขาวดำในเยาวราช ผ่านนิทรรศการ ‘China Daily’ โดย นิวัติ คูณผล
TEXT: PRATARN TEERATADA
PHOTO: NIWAT KOONPHOL EXCEPT AS NOTED
(For English, press here)
ภาพถ่ายขาวดำ ยังคงได้รับความนิยมจากผู้สนใจถ่ายภาพและผู้ติดตามชมงานภาพถ่ายอย่างไม่เคยเสื่อมมนต์ขลัง ด้วยภาพที่มีความน่าค้นหา มีน้ำหนักของภาพที่ทำให้เกิดกลุ่มก้อน (mass) ความสัมพันธ์ของวัตถุ ฟอร์ม สเปซ ที่ทำให้การเล่าเรื่องของภาพมีเสน่ห์ น่าติดตาม
นิทรรศการ China Daily โดย Niwat K Fotografie หรือ ติ๊ก-นิวัติ คูณผล กำลังจัดแสดงตลอดเดือนมีนาคมนี้ที่ ชั้น 3 ร้าน MON Izakaya แถวสถานี MRT วัดมังกร สี่แยกแปลงนาม นิทรรศการนี้เป็นงานภาพถ่ายขาวดำที่นิวัติใช้เวลาช่วงหยุดเทศกาลปีใหม่ ตระเวนถ่ายภาพทั่วเยาวราชมาเพื่อจัดแสดงครั้งนี้โดยเฉพาะ นิวัติเป็นมัณฑนากรที่หันมาสนใจถ่ายภาพจริงจังตั้งแต่ตอนที่เขาย้ายไปอยู่ออสเตรียอยู่ช่วงเวลาหนึ่ง
“ด้วยความที่เราเป็นมัณฑนากร เราก็ถ่ายสเปซแบบไม่มีคน ถ่ายงานออกแบบของคนโน้นคนนี้ ตึกของคนโน้นคนนี้ เรียนรู้ตามสายอาชีพเรา ถ่ายเสร็จแล้วก็ล้าง โพสต์ พอดีมีเพื่อนบอกว่าน่าจะรวมเป็นคอลเล็กชัน เขาบอกว่ารูปที่เราถ่ายเนี่ย องค์ประกอบสวย ถ่ายตึกสวย แสงสวย สเปซสวย ถ้าจะให้รูปที่ถ่ายมันมีชีวิต มี dynamic มากกว่านี้ให้ถ่ายคนด้วย”
พอมีคนเข้ามาอยู่ในเฟรม ภาพของนิวัติจะมีความแตกต่างไปจากเดิม สเปซเดียวกันพอมีคนมันเปลี่ยนไป มีตัวละครมากขึ้น จากนั้นเขาเริ่มค้นพบแนวทางในรูปแบบใหม่ ซึ่งเป็นการถ่ายภาพแนว street
“ตั้งแต่อยู่เวียนนา งานแนว street ของผมจะมี background เป็น architecture ที่มากกว่านั้นคือมีแสงเงาที่มันทำให้เกิดสเปซของสถาปัตยกรรม มีแสงเป็นตัวเดินเรื่อง มีเรื่องเล่าจากความมืด ความสว่าง ส่วนอิริยาบถของคนมันเป็น moment ตอนที่เราอยู่ตรงนั้น”
ทำไมถึงเป็นภาพขาวดำ?
“เมื่อก่อนก็ถ่ายสีนี่ล่ะ พอ convert มาเป็นขาวดำ รู้สึกว่าชอบ ภาพมันมีความลึกลับกว่า พอไปอยู่เวียนนาเริ่มเล่นกล้องฟิล์ม ก็เริ่มศึกษาแต่ละรุ่น แต่ละยี่ห้อ มันมีบุคลิกต่างกัน ลองเปลี่ยนไปเรื่อย เรียนรู้เกี่ยวกับขาวดำ”
ทำไมถึงเป็นพื้นที่เยาวราช?
“ที่นี่มีชีวิตเยอะมาก ขณะที่ผมไปทำงานนี้ ได้เห็นอะไรเพิ่มขึ้น มันคือเมืองไม่ใช่แค่ถนน มันคือย่านที่ชีวิตมันหลากหลายมากในบริบทที่มีนักท่องเที่ยวเข้ามา บริบทที่มีคนอยู่เดิมที่เป็นรุ่นเก่าอยู่มาจนแก่ ที่เป็นระดับเถ้าแก่เจ้าของกิจการ พอมีลูกหลานตอนนี้รุ่นลูกหลานกำลังกลับมาสร้างกิจการใหม่ในย่านนี้กระจายไปทั่ว ไม่ว่าจะเป็นเยาวราช ทรงวาด แปลงนาม … มีทั้งเด็กรุ่นที่สามที่กำลังพัฒนาพื้นที่ ของพ่อแม่เพื่อปรับปรุงย่านให้ดีขึ้น แต่ยังมีอีกบริบทหนึ่งซึ่งน่าสนใจมาก คือระดับคนงาน ชาวบ้าน ทั้งที่เป็นคนไทยและต่างด้าว ปนเปกันอยู่ตามอพาร์ตเมนต์ ที่พักอาศัย ซ่อนอยู่ตามซอกหลืบของเยาวราช ตรงนี้มีเรื่องราวอีกเยอะ ที่ผมอยากทำต่อ”
ในการปฏิบัติการครั้งนี้ นิวัติใช้กล้องและเลนส์ตัวใหม่ ที่พึ่งได้มานั่นคือ Leica SL รุ่นแรก ซึ่งยังคงความเป็นกล้องฟิล์ม ภาพจะออกมานัวนัว ไม่ได้ชัดคม ซึ่งเป็นลักษณะพิเศษของกล้องรุ่นเก่า ก่อนจะเปลี่ยนเข้าสู่ยุคดิจิทัล ผลลัพธ์ที่ได้คือภาพถ่ายแนว street ที่ได้สะท้อน moment ความเป็นเยาวราชในอีกมุมหนึ่ง ทั้งภาพผู้คนผ่านทาง ผู้คนอยู่ประจำ คนเดินทาง คนทำงาน รวมทั้ง นก แมว …
“ผมทำการบ้านมาก่อน ผมเคยถ่ายภาพกลางวันมาบ้าง ครั้งนี้ผมเดิน survey ตอนกลางคืน ได้เห็นซีนยามค่ำคืน เห็นแสงสี ร้านค้า ป้ายไฟต่างๆ ก็รู้สึกว่ามันทั่วไป หลายคนถ่ายซีนแบบนี้กันมาเยอะแล้ว ก็นึกต่อถึงอีกซีนที่น่าจะยังไม่ค่อยมีคนถ่าย นั่นคือซีนเช้ามืด ตอนหลังตีสามไป ชีวิตช่วงนี้น่าสนุก ช่วงเวลาที่รถขยะไปแล้ว ชาวบ้านมาตั้งร้านในตลาด คุณป้า คุณลุง เถ้าแก่ ออกมาเดินซื้อของ ร้านที่เปิดเช้าจะต่างกับร้านเย็นที่เน้นรับนักท่องเที่ยว ร้านเช้าจะเป็นพวกร้านกระเพาะปลา ขายยาจีน ขายสมุนไพร … จะขายกันแต่เช้า และถนนจะว่างมากๆ ทำให้ผมเดินออกไปกลางถนน เพื่อถ่าย perspective ของเยาวราชได้สะดวก”
“ผมจะมีเฟรมภาพตั้งใจให้ background เป็นร้านทอง ป้ายโรงหนังเก่า อยากได้สัตว์ไม่ว่าจะเป็น นก หมา แมว … อยากได้แสงเป็นลำจากข้างบนแล้วมาตกสว่างตรงกลาง หรือแสงพาดอาคารเก่า แสงเช้าที่ตกประมาณ 45 องศา พอเราได้ background แล้วเราก็รอตัวละครเดินมาผ่านเฟรม …”
เมื่อถามถึงช่างภาพระดับโลกที่ชื่นชอบ
“2 คน ขาวดำนะ Henri Cartier – Bresson (อองรี กาติเยร์-เบรสซง) กับ Fan Ho (ฟาน โฮ) ของเบรสซงจะถ่าย street ที่เล่นกับ moment ที่ถ่ายยากๆ แบบไม่น่าจะถ่ายได้ เช่น คนกระโดดข้ามน้ำ คนกำลังวิ่งข้ามถนน คนกำลังอยู่ในอิริยาบถแปลกๆ ส่วนฟาน โฮเป็นปรมาจารย์ขาวดำ ทุกวันนี้ยังมีคนพูดถึงตลอด”
นอกจากจะจัดแสดงนิทรรศการแล้ว ทางนิวัติและเพจของของเขา Bangkok Photograph ยังจัดกิจกรรม Photowalk ชวนผู้สนใจมาร่วมเดินทางไปตามเส้นทางบริเวณเยาวราช ถ่ายรูป moment ที่น่าสนใจแล้วกลับมาปรินต์ภาพและสนทนาแลกเปลี่ยนกัน
Photo courtesy of Bangkok Photograph
Photo courtesy of Bangkok Photograph
“สมาชิกที่มาร่วม Photowalk จะเป็น follower เพจผม (Bangkok Photograph) เราก็จะรู้กันว่าพวกเขาถ่ายกันอย่างไร งานนี้เราไม่ได้เป็นผู้นำหรือเปิดคลาสสอน แต่ไปตระเวนร่วมถ่าย ออกไปสนุกด้วยกัน ชิงไหวชิงพริบว่าใครจะได้มุมที่ดีกว่ากันแล้วเอากลับมาอวดกัน มันเลยสนุกไปอีกแบบ”
สุดท้ายนี้ขอคำแนะนำสำหรับผู้สนใจเริ่มต้นถ่ายภาพขาวดำ
“tip ที่ผมสอนมาตลอดคือว่าให้ทุกคนค้นหาตัวเองให้เจอก่อน ว่าชอบถ่ายสไตล์ไหน ถ่ายแมว ถ่ายรถ ถ่ายคน ถ้าจะเป็นขาวดำ ให้มองแสง มองทุกอย่างเป็นขาวดำ ด้วยการเปลี่ยน device ให้เป็นขาวดำก่อนถ่าย หลังจากนั้นถ้ากลับมาถ่ายสี คุณจะเห็นน้ำหนักของสีว่าถ้าเป็นขาวดำจะเป็นอย่างไร …”
นิทรรศการ China Daily โดย Niwat K Fotografie ยังจัดแสดงจนถึงสิ้นเดือนมีนาคม และต่อด้วยนิทรรศการโดยสมาชิกผู้ร่วมกิจกรรม Photowalk ทั้งสองครั้ง โดยแต่ละคนจะเลือกผลงานที่ชอบที่สุดมาจัดแสดงต่ออีกเป็นเวลา 2 สัปดาห์ จนถึงประมาณกลางเดือนเมษายนที่แกลเลอรีชั้น 3 ร้าน MON Izakaya ผู้สนใจเชิญติดตามกันได้ทั้งสองงาน
facebook.com/Bangkok Photograph
facebook.com/viennaviadesign