บ้านที่เต็มไปด้วยองค์ประกอบจากประสบการณ์ทางศิลปะที่ตกตะกอนออกมาสู่พื้นที่ทางสถาปัตยกรรม และยังเป็นเหมือนจุดกึ่งกลางระหว่างฟังก์ชันและ sense of place
TEXT: KARN PONKIRD
PHOTO: PEERAPAT WIMOLRUNGKARAT EXCEPT AS NOTED
(For English, press here)
ด้วยความตั้งใจที่จะสร้างบ้านให้คุณพ่อคุณแม่ได้พักผ่อน แต่ต้องเป็นบ้านที่ทุกคนยังรู้สึกผ่อนคลายเหมือนได้อยู่ในพื้นที่ที่ตนเองคุ้นเคย Longer House จึงประกอบขึ้นจากความต้องการสิ่งละอันพันละน้อยของสมาชิกในครอบครัว รวมถึงคุณวรุตร์ ดวงแก้วกาศ สถาปนิกแห่ง lowerline studio ซึ่งเป็นทั้งผู้ออกแบบและเจ้าของบ้าน ที่มองว่าถึงจะเป็นการเปลี่ยนผ่านมายังบ้านหลังใหม่ แต่บ้านรวมถึงพื้นที่ภายในก็ควรทำหน้าที่เป็นผืนผ้าใบสีขาวสะอาด เพื่อเหลือพื้นที่ให้ผู้อยู่อาศัยภายในได้แต่งแต้มสีสันของการใช้สอยตามความต้องการของตนเอง
Longer House มีพื้นที่ใช้สอย 450 ตารางเมตร ตั้งอยู่บนพื้นที่ประมาณ 240 ตารางวา ในกรุงเทพมหานคร ด้วยลักษณะของพื้นที่เป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้ายาวลึกเข้าไปจากถนน จึงเป็นเสมือนกรอบการออกแบบอาคารให้ใช้พื้นที่ให้คุ้มค่าที่สุด แต่ต้องคงไว้ซึ่งความไม่อึดอัด function และ sequence ของ space จึงค่อยๆ ถูกจัดวางอย่างเป็นระบบโดยลดความซ้ำซ้อนของพื้นที่ ทางสัญจรหลักถูกกำหนดขึ้นมาให้สามารถเดินทะลุจากที่จอดรถหน้าบ้านไปยังห้องพักผ่อนหลังบ้าน หรือหากต้องการปรับเปลี่ยนพื้นที่ตามสถานการณ์ เช่นมีแขกมาเยี่ยม ก็สามารถเลือกกั้น space เพื่อเพิ่มความเป็นส่วนตัวของคนในบ้านได้
เมื่อทางสัญจรชัดเจน space ของห้องก็ถูกผลักให้อยู่เพียงด้านใดด้านหนึ่ง โดยใช้ทางเดินที่ทอดยาวทำหน้าที่กระจายผู้ใช้ไปยังห้องต่างๆ ซึ่งแม้จะเป็นบ้านหลังใหม่ แต่ ‘sense’ ของพื้นที่ที่คุ้นเคยสำหรับผู้ใช้งานก็สำคัญไม่แพ้กัน ผู้ออกแบบจึงทำการออกแบบโดยอิงสเกลห้องขนาด 6×4 เมตร ระยะห่างระหว่างเสาไปจนถึงระดับฝ้าที่คุณพ่อคุณแม่ต่างคุ้นชินจากบ้านหลังเก่า นำกลับมาประกอบเป็น space เดิม (ในบ้านหลังใหม่) ที่ตอบโจทย์การใช้งานได้หลากหลายขึ้น
การที่ site เป็นแนวลึก การใช้ประโยชน์จากแนวยาวรวมไปถึงการใช้ทัศนียภาพร่วมกันกับเพื่อนบ้านจึงเป็นทางเลือกที่ดี การจัดวาง mass บ้านเป็นแนวลึกทำให้ระนาบของอาคารฝั่งที่หันออกถนนทางเข้ามีขนาดเล็กและเป็นส่วนตัว ส่วนระนาบยาวก็เกิดพื้นที่ขนาดใหญ่ซึ่งเหมาะสำหรับการเจาะช่องเปิด สอดคล้องไปกับรูปร่างของบ้านที่มีลักษณะเรียวยาว เอื้อให้เกิดการถ่ายเทของอากาศเข้าและออกได้อย่างรวดเร็ว
ตำแหน่งของช่องเปิดขนาดใหญ่แต่ละจุด ผู้ออกแบบได้จัดวางอย่างพิถีพิถัน กล่าวคือนอกจากจะนำลมและแสง ‘เข้ามา’ ภายในห้องแล้ว ผู้ใช้งานยังมอง ‘ออกไป’ พบกับวิวของสวน สระว่ายน้ำ และต้นไม้ภายในบ้าน ไปจนถึงสวนของเพื่อนบ้านข้างเคียงที่ผู้ออกแบบได้ทำการ ‘คัดเลือก’ มุมมองมาแล้ว เสมือนการมีภาพผลงานศิลปะขนาดใหญ่แขวนอยู่ตามผนังของแต่ละห้อง
Longer House เป็นเหมือนจุดกึ่งกลางระหว่างประสบการณ์สองฟากของวรุตร์ ที่นอกจากงานออกแบบสถาปัตยกรรมแล้ว ก็ยังโลดแล่นอยู่ในแวดวง stage design, installation art ไปจนถึง visual art บ้านหลังนี้จึงประกอบไปด้วย element จากประสบการณ์การทำงานศิลปะ ตกตะกอนออกมาสู่ space ทางสถาปัตยกรรม งานของวรุตร์ยั่วล้อและชี้ให้ผู้ชมสังเกตถึงการมีอยู่ของ space และปฏิสัมพันธ์ของมนุษย์กับ space เสมอ ตั้งแต่การแสดงงานศิลปะเชิง visual art ในผลงานที่ผ่านๆ มา เช่น แสดงระยะทางสถาปัตยกรรม ผ่านงานอย่าง ‘plain’ การแสดงเส้นที่มองไม่เห็นในผลงาน ‘line’ การใช้เส้นสายที่แข็งแรงจึงปรากฏอยู่ใน Longer House เป็นระยะๆ ก็มาจากการสนทนาแลกเปลี่ยนไอเดียกันระหว่างวรุตร์และ interior architect อย่าง Studio PATH มาทำหน้าที่ถอดและตีความคาแร็กเตอร์ทาง visual art ออกมาเป็นพื้นที่ทางสถาปัตยกรรมที่ไม่ใช่เพียงการตกแต่งเท่านั้น แต่รวมไปถึงลักษณะของ circulation ภายใน – ภายนอกบ้าน รูปแบบการใช้ประโยชน์จาก mass ขนาดยาว ไปจนถึงการใช้ไฟเส้น led ทำหน้าที่นำทางไปสู่ space ต่างๆ
การรักษาสมดุลระหว่างการออกแบบฟังก์ชันทางสถาปัตยกรรม และการออกแบบเพื่อขับเน้น visual ของ space ให้ออกมาตามต้องการ ทั้งหมดนี้ล้วนวางอยู่บนฐานแนวคิดว่าทั้งสองสิ่งต้องคอยส่งเสริมซึ่งกันและกัน และต้องค่อยๆ สังเกตถึงจะรับรู้ ไม่ใช่โดดเด่นจนกลบองค์ประกอบอื่นๆ เช่นในส่วนของพื้นที่นั่งพักผ่อนหลังบ้าน ซึ่งมีลักษณะที่ mass อาคารบิดออกจากกัน ทำให้ก้อน mass ชั้นสองกลายเป็น cantilever slab ยื่นออกมาจากแนวบ้าน space ที่โลดโผนเช่นนี้กลับถูกจัดวางให้อยู่ในส่วนที่ลึกที่สุดของบ้าน ห่างจากถนนหลักและสายตาผู้คน นอกจากสมาชิกในครอบครัวแล้วก็มีน้อยนักที่จะรู้ว่ามีพื้นที่เช่นนี้อยู่
การทำบ้าน ‘ที่ยาวขึ้น’ จึงไม่ได้หมายความถึงแค่ลักษณะทางกายภาพ แต่ยังรวมถึง space แห่งใหม่ที่ทำหน้าที่บรรจุมุมมองความใคร่รู้ของศิลปิน การเติบโตของครอบครัว การต่อยอดไปสู่สิ่งใหม่ๆ รวมถึงรองรับชีวิตและความสัมพันธ์ของคนในครอบครัวที่เพิ่มขึ้นต่อไปด้วย
